Er is bezwaar aangetekend tegen het besluit van de minister van Defensie. Is er wel controle op de Koninklijke MARechaussee?
Amsterdam, 7 mei 2008
Aan: Ministerie van Defensie
t.a.v Minister E. van Middelkoop
Commissie advisering bezwaarschriften Defensie
Directie Juridische Zaken
Postbus 20701
2500 ES Den Haag
Onderwerp: Wob verzoek inzake maatregelen die in Nederland zijn ingezet in het kader van de openbare orde en veiligheid, grootschalig optreden, voorbereidingshandelingen, inlichtingen handelingen, informatieoverdracht, informatie uitwisseling, dataverzameling en grensbewaking met betrekking tot de G8-top in Heiligendamm, Duitsland
Uw Kenmerk: V/2008006534
Ons Kenmerk: wobverzoek december 19702
Afzender:
Postbus 10591
1001 EN Amsterdam
Geachte dhr. E. van Middelkoop,
Middels de brief van 29 april 2008 heb ik bezwaar aangetekend tegen aan tegen uw beslissingen op mijn Wob verzoek met betrekking tot de maatregelen die in Nederland zijn ingezet in het kader van de openbare orde en veiligheid, grootschalig optreden, voorbereidingshandelingen, inlichtingen handelingen, informatieoverdracht, informatie uitwisseling, dataverzameling en grensbewaking met betrekking tot de G8-top in Heiligendamm, Duitsland.
In deze brief volgt de toelichting op dit bezwaar.
Mijn bezwaren:
– Alvorens inhoudelijk op mijn bezwaar in te gaan nog een algemene opmerking met betrekking tot het onderhavige Wob verzoek. De aanleiding tot mijn zoektocht naar stukken ten aanzien van de openbare orde rond de G8 top is gelegen in een klacht van enkele demonstranten die op weg naar Heiligendamm, Duitsland, aan de grens zijn tegengehouden en teruggestuurd. De reden van deze actie van de Duitse grenspolitie in samenwerking met de Koninklijke Marechaussee heeft niets te maken met strafrechtelijke procedures tegen deze mensen. Zij werden tegengehouden op grond van inlichtingen als zouden zij tot ‘dem linken Spektrum’ behoren. Van dit laatste zijn afschriften in mijn bezit. Informatie over deze personen is aan de Duitse grenspolitie verstrekt door een Nederlandse overheidsinstanties. In een tijd van grote woorden van de overheid met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting en het recht op openbare manifestaties is het tegenhouden van mensen op basis van een stigma, stempel of aanmerking verontrustend. Het lijkt me duidelijk dat deze mensen, of zij nu wel linkse sympathieën hebben of niet, geschokt zijn over de uitwisseling van informatie op een dusdanige manier dat zij alleen op basis van het deelnemen aan een demonstratie in de gaten worden gehouden en tevens in hun vrijheid zowel om te bewegen als om hun mening te uiten worden belemmerd. In het kader van democratische besluitvorming lijkt het mij van groot belang dat een dusdanig optreden van de overheid tot op de bodem wordt uitgezocht.
– Naast deze eerste opmerking wil ik u ook meegeven dat er blijkbaar lijsten worden opgesteld door diverse politiediensten die rond gestuurd, rond gemaild of rond gebeld worden naar allerlei instanties. U spreekt in uw antwoord op Wob verzoeken regelmatig over het beletsel persoonsgegeven door te geven, maar het verbaasd mij ten zeerste dat u persoonsgegevens van burgers uitwisselt met jan en alleman. Nu zult u zeggen dat het in belang van de openbare orde en veiligheid is, maar dat kan toch niet betekenen dat mensen die hun mening ergens willen laten horen geweerd worden. Het lijkt er dan ook sterk op dat u mensen met een afwijkende mening verre van het politieke proces wilt houden. Openbare orde en veiligheid worden steeds vaker als gemakkelijke woorden gebruikt om de vrijheid van mensen te benemen. Een ontwikkeling die zeker niet bijdraagt aan democratische besluitvorming.
Verdere specifieke behandeling van uw afwijzing
– U geeft aan dat er 13 documenten bij u in het bezit zijn die u niet wilt vrijgeven. Het gaat hierbij om protocollen, gespreksnotities, emailberichten, memoranda, tabellen, afspraken, brieven en verslagen.
Uw argumentatie dat u diverse passages niet vrijgeeft in verband met het belang van opsporing en vervolging van strafbare feiten kan ik goed begrijpen. Er zullen in de toekomst wederom allerlei manifestaties in Duitsland plaatsvinden dus het feit dat het om een eenmalige operatie zou gaan kunt u zeker pareren. Probleem is dat in kader van uw samenwerking met Duitsland er informatie is uitgewisseld waar ik alleen maar vraagtekens bij kan zetten. Mocht er bij deze informatie uitwisseling allerlei diensten betrokken zijn geweest dan vallen die zeker onder de Wob aangezien het argument dat het in belang van de opsporing en vervolging de Nederlandse Staat mogelijk schade zou kunnen berokkenen niet meer geldig kan zijn als diezelfde staat strafrechtelijk over de streep is gegaan. Strafrechtelijk in de zin dat er misbruik is gemaakt van haar macht en informatiepositie. In dat licht zijn de passages van belang. Ik heb begrepen dat zowel de regiopolitie Utrecht, de KLPD en een Duitse liaison officier gestationeerd bij de KLPD betrokken zijn geweest bij de overdracht van allerlei persoonsgegevens. Ik kan mij niet voorstellen dat het ACO daar niet van op de hoogte is gesteld aangezien een andere obscure organisatie die zich aan de Wob blijft onttrekken, de Raad van Hoofd Commissarissen, aanwezig was.
In het licht van deze argumenten, oneigenlijk optreden van de overheid en misbruik van macht en informatie, vraag ik aan u dan ook om de niet vrijgegeven passage te heroverwegen. Daarbij gaat het natuurlijk om geanonimiseerde stukken.
– De documenten 2, 3, 4, 5, 8, 10 en 14 die u niet wenst vrij te geven, zijn volgens u ten behoeve van intern beraad en bevatten persoonlijke beleidsopvattingen.
– Openheid ook met betrekking tot email verkeer (documenten 2, 3, 4, 5, 8, 10 en 14) kan ook heel anders, zoals de regiopolitie Noord- en Oost-Gelderland laat zien. Eigenlijk een voorbeeld dat door andere overheidsdiensten zou moeten worden opgevolgd. Dit korps heeft tevens binnen de Wob beschikbare tijd allerlei informatie gegegeven die in u ogen naar alle waarschijnlijk ‘persoonlijk’ zou worden genoemd, maar die door het korps is vrijgegeven omdat bij openbare orde en veiligheid er moeilijk kan worden gesproken over persoonlijke beleidsopvattingen. Ik heb de mail toegevoegd, wel geanonimiseerd aangezien ik deze met naam en toenaam heb ontvangen en ik dat in verband met de privacy niet wens door te geven. Bij navraag blijkt dat het korps deze stukken ook als intern beraad en persoonlijk opvat, maar geen enkel bezwaar heeft tegen vrijgave aangezien dat gewoon hoort. Ik kan daar eigenlijk niets aan toevoegen en deel natuurlijk hun mening.
– Met betrekking tot de niet openbaar gemaakte documenten (documenten 2, 3, 4, 5, 8, 10 en 14) beweert u dat het gaat om persoonlijke beleidsopvattingen en intern beraad. U verzuimt echter per document aan te geven wat de specifieke reden is voor het niet verstrekken van het document.
Ik blijf me over u verbazen. Document 5 is een mail van 17 april, van naar ik veronderstel dhr. Bekkers, met betrekking tot een uitnodiging ambtelijk crisisoverleg. U kunt toch niet serieus menen dat het hier om een persoonlijke beleidsopvatting gaat. Door dit aan te merken als intern beraad maakt u misbruik van uw macht en informatie positie en misbruikt artikel 11 lid een om geen inzage te geven in stukken. Hetzelfde geldt voor document 10. Dit gaat over het aantal man en vrouw personeel dat op diverse locaties is ingezet. Dit lijkt met toch niet persoonlijk, hooguit de namen van de betreffende beambten. Document 8 gaat over de laatste info. U verwijst naar het antwoord van het ministerie van Binnenlandse Zaken in het kader van mijn Wob waarbij ik bepaalde documenten heb gekregen. ACO verslagen bijvoorbeeld, met de laatste stand van informatie. Nu zou ik de laatste info van 11 mei niet kunnen ontvangen omdat het voor intern beraad is opgesteld. U kunt dit toch niet serieus menen. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat u iets probeert achter te houden. Dit wordt des te duidelijker als u zegt dat document 14 opgesteld is voor intern beraad. Dit is een verslag van een evaluatiebijeenkomst. Een officiële bijeenkomst lijkt mij waarbij de positieve en negatieve kanten van de uitvoering van het beleid ter sprake zijn gekomen. U zou nog kunnen beargumenteren dat dit document niet wordt vrijgegeven omdat de opsporing in het geding is, maar dat geeft u niet aan. Dan is dit document niet anders dan als officieel verslag te beschouwen. Document 4 heeft betrekking op een overleg over de G8 top. Het zou gaan om notities van het gesprek. Nu zou u kunnen beween dat het persoonlijke notities gaat van een individuele beambte, maar dat is niet het geval. Het is een gespreksnotitie die ook voor intern beraad wordt gebruikt of kan worden gebruikt. Maar het stuk gaat over een overleg, blijkbaar officieel, maar ik kan niet nagaan welk overleg dit is, de notitie dient dan worden opgevat als verslag en volt gewoon onder de Wob. Document 2 is een officieel document. Voorbereidingsmaatregelen en de aanvraag van een liaison officier voor de G8 zijn niet zaken die gewoon als kattebelletje persoonlijk worden geregeld. Ik schat de Koninklijke Marechaussee hoger in dat de stukken ook daadwerkelijk officieel zijn. Aangezien er geen opsporingsbelang in het geding is kunnen de mails gewoon worden vrijgegeven. Tot slot is er document 3 die in het Duits omschreven is als Tagesordnung, vrij vertaald dagindeling. Blijkbaar heeft de Duitse overheid geen bezwaar gemaakt tegen openbaarmaking en zou het opnieuw gaan om intern beraad met persoonlijke beleidsopvattingen. Aangezien er een Duitse liaison officier betrokken is bij de informatie uitruil zijn stukken met betrekking tot Duitsland van groot belang bij een goede controle op de democratische bestuursvoering. Al zou er sprake zijn van enige persoonlijke noot in de stukken lijkt het me groot belang deze stukken al dan niet gekuist vrij te geven. Daarnaast kan een dagindeling bespreking niet intern zijn, maar is het een officieel overleg over de indeling van de dag.
– U geeft aan dat de informatie uit de documenten 2, 3, 4, 5, 8, 10 en 14 dusdanig is opgesteld dat persoonlijke beleidsopvattingen met naar ik aanneem beleidsinformatie is verweven, dat het niet mogelijk is om delen uit deze documenten te verstrekken. Daarbij dien ik u te wijzen op het feit dat deze delen dus blijkbaar wel onder de Wob vallen en vrijgegeven dienen te worden. U verzuimt aan te geven wat verstrekking in de weg staat. Blijkbaar zijn er passages, dit kunnen zinnen of woorden zijn die wel vrijgegeven kunnen worden. Ik verwacht dan ook dat u dat alsnog doet.
– De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, zaaknummer 200606369/1 heeft geoordeeld dat in een zaak met betrekking tot een conceptbrief van het college van burgemeester en wethouders van Pijnacker-Nootdorp een conceptbrief niet zomaar als persoonlijke beleidsopvatting kan worden aangemerkt. “Zij (de afdeling bestuursrechtspraak) is met de rechtbank van oordeel dat, hoewel de conceptbrief een document is dat is opgesteld ten behoeve van intern beraad, de daaruit niet openbaar gemaakte passages geen persoonlijke beleidsopvattingen bevatten. Het door het college ingeroepen ervaringsfeit dat de weergave van feiten altijd enigermate gekleurd wordt door de persoonlijke opvattingen van degene die ze beschrijft, is niet voldoende grondslag om die beschrijving daarom als persoonlijke beleidsopvatting aan te merken.” Deze uitspraak heeft in zijn geheel betrekking op uw argument de documenten in verband met persoonlijke beleidsopvattingen niet openbaar te maken. Blijkbaar is er geen gevaar voor de mogelijke betrokken ambtenaren als de stukken geanonimiseerd worden vrijgegeven en is er dan ook geen beletsel om de stukken te versrekken.
– U stelt dat de documenten 2, 3, 4, 5, 8, 10 en 14 persoonlijke beleidsopvattingen bevatten van naar ik aanneem ambtenaren bij deze bestuurlijke aangelegenheid. De rechtbank Almelo heeft vorig jaar geoordeeld dat indien uit stukken niet blijkt wie een vermeende persoonlijke beleidsopvatting heeft geuit, er geen sprake kan zijn van een weigering op deze grond (Rb Almelo 7 augustus 2007, reg. Nr. 06/1404).
Aangezien ik in mijn Wob verzoek al heb aangegeven ook tevreden te zijn met geanonimiseerde stukken is er geen beletsel om de stukken openbaar te maken.
U geeft niet aan dat het vrijgeven het belang van een goede en democratische bestuursvoering zou schaden, ik ga daar dan ook niet van uit.
– Bij de documenten 2, 3, 4, 5, 8, 10 en 14 gaat het volgens u om intern beraad en dat de stukken persoonlijke beleidsopvattingen bevatten. U kunt dit niet serieus menen. Uiteindelijk kunnen de documenten geen beleidsopvattingen bevatten. Het gaat namelijk over de uitvoering. De uitvoering van openbare orde maatregelen in het kader van de G8 top. Alle documenten hebben betrekking op verslagen, overleg, uitnodiging, overzichten, informatie en evaluaties. Al deze stukken zijn opgesteld in het kader van de uitvoering van maatregelen met betrekking tot de openbare orde. Nu zou u kunnen zeggen dat de stukken niet vrij gegeven kunnen worden met het oog op het belang van de opsporing, maar dat geeft u niet aan. Persoonlijke beleidsopvattingen is het struikelblok, maar in deze gaat het niet om beleid, maar om de uitvoering van beleid. Hier gaat het om uitwisseling van gegevens, afstemming en andere zaken gerelateerd aan de uitvoering van het beleid ten aanzien van de openbare orde. Er is dan ook geen beletsel de stukken niet vrij te geven zeker niet als de opsporing en vervolging geen gevaar lopen.
– De documenten 1, 9, 13 en 15 wenst u niet vrij te geven, omdat dit de relatie met Duitsland kan schaden. Bij document 1, 9 en 15 gaat het om afspraken over de samenwerking tussen de Kmar en de Bundespolizei aan de grens. De inhoud van document 13 is mij niet geheel duidelijk.
– Deze documenten gaan vooraf en volgen op de massale arrestatie van demonstranten in Utrecht wiens naam, adres, nationaliteit, geboortedatum en geboorteplaats zijn doorgegeven aan de Duitse autoriteiten. Deze documenten wilt u niet vrijgegeven omdat een bevriende natie dat niet wil. Het belang van de betrekkingen van Nederland met andere staten en internationale organisaties prevaleert. U gebruikt daar artikel 10 lid twee onder a van de Wob voor. Ik snap dat er in het internationale verkeer enig verstandhouding moet bestaan, maar het geheel is in een ander daglicht komen te staan door de aanhouding van mensen aan de grens op verdenking van links te zijn en de uitwisseling van persoonsgegevens.
Mochten er in de afspraken geformuleerd in de documenten 1, 9 en 15 over Nederlandse demonstranten dan lijkt mij openbaarmaking van groot belang. Deze afspraken kunnen velerlei vormen hebben aangenomen, bijvoorbeeld in de vorm van het delen van databanken en dergelijke.
Ik wil in deze wijzen op de gebeurtenissen in Genua, Italië, in 2001. Bruut politieoptreden heeft veel mensen getraumatiseerd en voor het leven getekend. Daarbij heeft de Italiaanse overheid zijn macht overspeelt zeker als het gaat om de arrestatie van mensen in een school in de stad. U zult begrijpen dat een goede relatie met bevriende naties niet ten koste moet gaan van een kritische blik op de wijze waarop de overheid met de rechten van burgers omgaat. Uw simpele acceptatie van het bezwaar van de Duitse autoriteiten klinkt te lichtzinnig en zou zeker herzien dienen te worden in het licht van de schending van rechten van burgers in dezen.
– Document 12 wenst u niet vrij te geven, omdat dit de veiligheid van de staat in gevaar zou kunnen brengen.
– Document 12 heeft betrekking op de inzet van functionarissen van de Kmar in het kader van de G8. Nu was de G8 in Heiligendamm in Duitsland een eenmalig optreden van de heren politici van enkele landen. Het is niet een jaarlijks terugkerend fenomeen. Tevens is het herinvoeren van de grensbewaking geen dagelijkse praktijk. In het kader van mijn Wob verzoek heb ik reeds stukken gekregen die aangeven hoe de grens bewaking er ongeveer uitziet in het kader van grootschalig optreden. Daarnaast is Nederland lid van de Europese Unie. Grenzen zijn een steeds minder belangrijk element ook in de opsporing. Het feit dat er beperkte grensbewaking was in het kader van de G8 top bevestigd dit alleen maar. Nu geeft document 12 de mogelijke inzet van de Kmar in het kader van de G8 aan. Nu zult u zeggen dat er ook andere evenement zijn waarbij een vergelijkbare tabel wordt opgesteld en dat deze tabellen erg op elkaar lijken. Nu gaat het mij niet om de mogelijke inzet van de Kmar rond de G8, maar wel over de samenwerking met de Duitse grenspolitie. Van belang is voor een duidelijk zicht op de vrijheid van bewegen en in het kader van dit Wob verzoek de vrijheid van meningsuiting in hoeverre Kmar medewerkers hebben bijgedragen aan het tegenhouden van mensen aan de grens.
In het licht van de behandeling van demonstranten aan de grens, het uitwisselen van persoonsgegevens van mensen die worden aangemerkt als ‘links’ en de onduidelijke communicatie over deze grove schending van rechten van burgers verzoek ik u om alle documenten alsnog al dan niet geanonimiseerd openbaar te maken.
Gaarne ontvang ik een bewijs van ontvangst.
Een vriendelijke groet
Postbus 10591
1001 EN Amsterdam